Makat hastalıkları

Anal bölge hastalıklarını iyi huylu hastalıklar ve kötü huylu hastalıklar adı altında 2 grupta toplayabiliriz. Malesef bu iki hastalık grubunu kolaylıkla  birbirinden ayıran özellikte belirtiler yoktur. Tam tersine çoğunun belirtileri birbirine benzemektedir. Makatta istatistik olarak en sık rastlanan hastalık hemoroid hastalığıdır ve insanların %50 sinin hayatının bir döneminde hemoroid (basur) yakınması geçirmiş olduğu araştırmalarla tespit edilmiştir. Bu nedenle toplumumuzda makatta şikayet olduğunda basur diye geçiştirilir, utanma ve çekingenlik duygusuyla doktora gidilmez.Ayrıca hastaların doktora başvurmakta gecikmesinin tek sorumlusu hastalar değildir.

Hastanın makatla ilgili mahrem ve özel şikayetlerinin ayrıntılı olarak sorgulanabilmesi ve uygun şekilde muayene edilebilmesi için doktorun  hastanın güvenini kazanması, muayeneye uygun bir ortamın hazırlanması ve hastaya yeterli zamanın ayrılması ile mümkün olabilir. Ülkemizde bir doktorun günde 100 den fazla hasta baktığı bilinmektedir.Hastaya birkaç dakika ayırabilen bir hekimin bu şartları sağlaması mümkün görülmemektedir. Bu durum hastanın doktora gitmesinin gecikmesine ve makatta bulunabilen birçok ciddi hastalığın ihmal edilmesi ve tedavide geç kalınmasına sebep olmaktadır. Her ne kadar makat kanserlerine sık rastlanmasada kanser hastalığının tedavisi erken teşhis edilmesiyle mümkündür. Bu nedenle tanıda geç kalınması tedavi fırsatının kaçmasına ve hastanın hayatını kaybetmesine neden olabilir.

Makattaki belirtilerden hastanın doktora başvurmasını sağlayan en önemli belirtiler makatta kanama ve  şiddetli ağrıdır.Oysa makatta dolgunluk hissi,tenesm (tuvaleti yokken varmış gibi hissetme) ve makatta kaşıntı gibi belirtiler makat kanserinin belirtileri olabilmektedir.

Anal bölge hastalıklarında görülen belirtiler ve bu belirtilerin özellikleri hastalık konusunda bir ön tanı konmasını sağlayabilir,ancak tedaviye başlanması için bu ön tanının muayene bulguları veya bazı tetkiklerle doğrulanması gereklidir.

Makat hastalıklarının belirtileri;

  -Makattan kan gelmesi;

Makattan damla şeklinde parlak kırmızı renkte kan gelmesi kanamanın makata yakın yerden geldiğini düşündürür ve sıklıkla hemoroid veya anal fissürde görülür.Kanamayla birlikte tuvalet yaparken cam kesiyor gibi ağrı anal fissürü,ağrısız kanama ve ıkınma esnasında makatta küçük baloncuk gibi şişlikler hissedilmesi hemoroid hastalığını düşündürür.Künt bir ağrı ve makatta dolgunluk ile beraber olan kanamalar tümör ve kanserlerde görülür.Mide ve oniki parmak barsağı ülseleri gibi üst sindirim kanalından olan kanamalarda kan sindirildiği için rengi kırmızı olmaz erimiş zift gibi simsiyah olur,bu kanamalar çoğunlukla ciddi kanamalardır ve acile başvurmayı gerektirir.Ayrıca iltihabi barsak hastalıklarında kan büyük abdest ile karışık bazen iltihaplı gelir.

-Makat ağrısı;

Kabızlık sonrası aşırı ıkınma ve sık tuvalete çıkma sonrası birden makatta oluşan yumuşak şişlikler ve ağrı tromboze hemoroid veya anal hematom hastalığında görülür,tuvalet yaparken yırtılıyor gibi veya cam kesiyor gibi ağrı olması ve bunun birkaç saat sürmesi anal fissür hastalığında görülür.Anal bölge ve çevresinde yavaş yavaş büyüyen etrafı kızarık ve gittikçe şiddetlenen ağrı ile ateş veya titreme gibi belirtiler perianal abseyi düşündürür.Makat kanserleri ancak çok ilerleyince künt bir ağrıya sebep olur.

-Dışkılama alışkanlığındaki değişiklikler;

İltihabi barsak hastalıkları,kalın barsak kanserleri,ciddi emosyonel değişiklikler tuvalet alışkanlıklarında değişikliğe sebep olur bazen sayısı artar veya azalır,ishal kabızlık veya tamamen tıkanmaya sebep olabilirler.

 -Makatta akıntı;

İltihabi barsak hastalıkları,makat iltihabı,anal fistül,iyi ve kötü huylu tümörler makattan akıntıya sebep olabilir.

 -Makatta şişlik;

Tromboze hemoroid,makat absesi,iyi ve kötü huylu tümörler yukarıda tarif edilen şişliklere sebep olur,ayrıca prolapsus (kalın barsak sarkması) da tuvalette ıkınma esnasında şişliğe sebep olur ve sonra ya kalkınca kendiliğinden içeri çekilir veya ilerlemişse çekilmez ve ancak elle içeri itilebilir.

 -Makat kaşıntısı;

Yetersiz temizlik,anal kondilom,mantar  infeksyonları,akıntı,makat kanserleri,deri hastalıkları,barsak parazitleri stres gibi birçok sebebi olabilir.

-Büyük abdest tutamama;

Sinirsel hastalıklar,geçirilmiş makat ameliyatları,doğum komplikasyonu gibi durumlarda görülebilir.

Makat hastalıklarında görülen bu belirtilerden biri veya birkaç tanesi  birlikte görülebilir.Ayrıntılı bir sorgulama ile bir ön tanı belirlenir ve muayene ile makat hastalıklarının büyük bir kısmında kesin tanı konur.Muayene görerek,parmakla muayene ve anoskopla muayene olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilir.Özellikle anoskopla muayene mutlaka yapılmalıdır.Tanı konulamayan hastalara daha ileri tetkiklere başvurulur.