Hemoroid Nedir, Neden olur, Nasıl tedavi edilir?

Hemoroid (basur) nedir ?
Hemoroid hastalığı halk arasında basur olarak bilinir. Anal kanal içinde ve etrafında bulunur. İçinde genişlemiş toplar damar ağının oluşturduğu baloncuk şeklinde şişliklerden ibarettir. Erken dönemde pek belirti vermez. Birçok hasta hemoroidi olduğunun farkına bile varmayabilir. Hastalık ilerleyince belirtiler ortaya çıkar. Bu yazımda basur belirtileri, dereceleri, sebepleri ve tedavisi gibi bir çok konuyu sırasıyla ele alacağım.

Hemoroid hastalığının belirtileri;

-Makattan kanama; Genellikle tuvalette parlak kırmızı renkte birkaç damla kanama görülür.
-Makatta kaşıntı; Kaşıntı hafiftir, çok rahatsız etmez.
–Makatta şişlik; Tuvaletten sonra makattan dışarı sarkar ve elle itilerek içeri sokulabilir.
–Tuvaletle mukus akıntısı.
–Anüs etrafında hassasiyet, kızarıklık ve şişlik.

Basur kan akımı yavaşlayıp kesilince ve içinde kan pıhtılaşınca (tromboze hemoroid) ciddi ağrı yapar, diğer zamanlarda belirgin ağrı yoktur.

Belirtiler görüldüğünde proktoloji uzmanına muayene olup teşhisin kesinleştirilmesi gerekir, aksi takdirde basur belirtileri başka hastalıkların belirtilerine benzediğinden makat kanseri dahil birçok ciddi hastalığın teşhisinde geç kalınır. Bu gibi ciddi hastalıkların tedavisinde değerli zaman kaybedilmiş olur. Basuru olan bazı hastalar makat muayenesi olmaktan çekinir, oysa utanacak bir durum yoktur. Proktoloji uzmanı sürekli bu muayeneleri yaptığından onun için bu durum olağandır.

Hemoroid nasıl teşhis edilir?

Hemoroid teşhisi muayene ile konur. Bu muayene 3 aşamada yapılır. Önce anal kanal çevresi görerek kontrol edilir, sonra parmakla tuşe denilen muayene yapılır. Üçüncü aşama olarak anoskopla anal kanalın içi görülerek hemoroid tanısı konup derecesi belirlenir.

Hemoroid muayenesi nasıl yapılır?
Önce bakarak anal kanal dışında bir meme varsa tesbit edilir, sonra parmak anal kanal içine sokularak anal kanaldaki değişiklikler rectal tuşe denen muayene ile belirlenir. Daha sonra anoskop denen cihaz anal kanala sokularak anal kanal içinde olan iç hemoroidler  görerek değerlendirilir. Bu muayenelerden sonra ne tip bir hemoroidiniz olduğu ve derecesi kesin olarak anlaşılır. Anal kanalın 2/3 üst kısmındaki hemoroidler iç hemoroid, 1/3 alt kısmındaki hemoroidler ise dış hemoroid olarak adlandırılır.

Hemoroid hastalığı 4 derece üzerinden değerlendirilir;
-Birinci derece; Basur memeleri anal kanal içinde olup görünmeyen küçük şişliklerdir.
-İkinci derece; Basur memeleri ancak tuvalette ıkınınca farkedilen ve sonra kaybolan şişlikler şeklindedir.
-Üçüncü derece; Basur memeleri makat etrafında sürekli görünen ancak parmakla içeri itilebilen şişliklerdir.
-Dördüncü derece; Basur memeleri makat etrafında iyice belirgin olup parmakla da içeri itilmesi mümkün olmayan şişlikler haline gelmiştir.

Hemoroid hastalığının tedavisi basurun derecesine göre değişmektedir, doğru tedavi yönteminin seçilebilmesi için bu derecelendirmenin mutlaka bilinmesi gereklidir.

Hemoroid Nasıl Oluşur?

Basur hastalığının kesin sebebi şudur demek mümkün olmamakla birlikte hemoroidle ilişkili birçok faktör söylenebilir.

-Makat etrafı ve içindeki kan damar basıncının yüksek olması makattaki toplar damar ağlarının genişleyip şişmesine ve inflamasyona sebep olur.
-Kabızlık nedeniyle aşırı ıkınma makattaki toplar damar ağlarının basıncını yükseltir ve genişleyip şişmesine sebep olur.
-Kronik ishal da hemoroid oluşumunu kolaylaştırır.
-Şişmanlık basur olma eğilimini arttırır.
-Yaş ilerledikçe destek dokusu zayıflar ve basur riski artar.
-Gebelik, pelvik damarlara baskı yaparak anal bölgedeki kan basıncını arttırır, ayrıca gebelik hormonları da damar çeperlerindeki düz kasların iyice gevşemesine ve genişlemesine sebep olur.
-Ailede hemoroid hikayesi
-Sürekli ağır kaldırma
-Çok ısrarlı öksürük ve kusmalar.
-Çok uzun süre oturma;
gibi faktörler hemoroid riskini arttırır.

Basurdan Nasıl Korunabiliriz?

Yaşam şeklimizi değiştirerek makat etrafındaki damarlar üzerindeki basıncın mümkün olduğunca düşürülmesi gerekir, bunun için;
-Posalı yiyecekleri arttırıp bağırsakların düzenli çalışması sağlanmalı ve kabızlıktan kaçınmalıyız.
-Bol sıvı tüketmeliyiz.
-Alkol ve kafeinden kaçınmalıyız.
-Tuvalete girmeyi ertelememeli ve tuvalette uzun oturup çok ıkınmamalıyız.
-Kabızlık yapan ilaçlardan kaçınmalıyız.
Şişmansak zayıflamalıyız.
-Düzenli egzersiz yapmalıyız, bu da kabızlığı önler, kan basıncını düşürür ve kilo vermeyi sağlar.
Erken dönem hemoroid şikayetleri çoğu zaman kendiliğinden veya basit bazı ilaçlarla geçebilir ancak memeler kalır ve ilerleme riski devam eder.
Gebelikteki hemoroidler doğumdan sonra çoğu zaman kendiliğinden düzelir.

Hemoroid nasıl tedavi edilir?

Basur tedavisi basurun tipine (iç-dış) ve derecesine göre yapılır.Birinci derece hemoroid tedavisi için konservatif tedavi yapılabilir. Yukarıda bahsettiğimiz korunma yöntemlerini titizlikle uygulayıp bazı kremler ve haplarla şikayetler geçiştirilir ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi memeler kalır ve ilerleme eğilimi devam eder.

İki ve üçüncü derece basur için ameliyat dışı girişimsel tedaviler tercih edilmelidir.

 Hemoroid hastalığının ameliyatsız tedavi yöntemleri nelerdir?

–Rubber bant (bantla boğma) yöntemi; Uyuşturma ihtiyacı olmadan anal kanala anoskopla girilir, basur memesi vakumla çekilip dibini sıkıştıracak lastik bant yerleştirilir. Memeye gelen kan akımı kesilir. Basur memesi yaklaşık 1 hafta içinde çürüyüp düşer. Kolay ve ayakta uygulanması ve istirahat gerektirmemesi gibi avantajları vardır.

–İnfrared fotokoagulasyon; Basur memesi köküne uygulanan infrared ışıkla memeye gelen damarlar çürütülür ve 1 hafta içinde dökülmesi sağlanır. Halk arasında laser diye bilinir ancak bu farklı bir tedavidir. Rubber bant gibi ayakta ve anestezi ihtiyacı olmadan uygulanabilir. Uygulama sonrası istirahate ihtiyaç olmaz.

–Skleroterapi; Basur memesi altına kimyasal madde enjekte edilerek nekroz yapılır ve iyileşince meme sabitlenmiş olur.Ancak ciddi komplikasyonların görülmesi nedeniyle çok tercih edilmemektedir.

–Elektroterapi; Basur memelerinin elektrik akımı ile yakılmasıdır. Uygulama güçlüğü ve komplikasyonları nedeniyle çok kullanılmamaktadır.

–Kriyoterapi; Basur memesinin dondurularak tedavisi denenmiş ancak uygulama güçlüğü ve komplikasyonları fazladır.

  Hemoroid hastalığının cerrahi tedavi yöntemleri nelerdir?

–Hemoroid atar damarlarının bağlanması (THD): Aslında bu tedavi yöntemi ameliyat olarak değerlendirilmeyebilir, çünkü THD girişiminde cerrahi kesi yapılmaz. Genel anestezi altında anal kanal içine küçük bir dopler cihazı sokulur. Dopler cihazı ile basur memelerine gelen tüm atar damarlar anal kanal girişinden 5-6 cm iç tarafta tespit edilip ayrı ayrı sütürle bağlanır. Hemoroide gelen basınçlı kan kesildiğinden zamanla hemoroid memeleri küçülür ve doğal haline geri döner. Anatomik yapıya en uygun tedavi şeklidir. Genellikle ameliyat sonrası uzun süreli istirahat gerekmez ve hastalar birkaç günde işine dönebilir. Komplikasyonları çok azdır.

–Stapler hemoroidopeksi (longo ameliyatı); Anal kanalın rectumla birleştiği yerden stapler cihazı ile kalın barsak mukozasının çepeçevre kesilip karşılıklı dikilmesinden ibarettir. Sonuçları iyi olmakla birlikte çok ciddi bir operasyon olması ve komplikasyonlarının ağır sonuçlar doğurması, ayrıca ameliyat maliyetinin yüksekliği nedeniyle eskisi kadar uygulanmamaktadır.

-Klasik cerrahi; Genel anastezi altında basur memelerinin cerrahi olarak kesilip alınmasıdır. Başarı oranı iyi olmasına rağmen abse, hematom, ameliyat sonrası şiddetli ağrı ve infeksyon nedeniyle geç iyileşme, makat darlığı ve yetmezliği gibi çok ciddi komplikasyonları vardır. Endikasyonu gerekli olmadıkça tercih edilmemelidir.

–Laser tedavisi; Genel anestezi altında hemoroid memelerine küçük bir kesi ile laser probu sokulup damarların pakeye giriş yerleri laserle ablasyon yapılarak kurutulur. Diğer yöntemlere bir üstünlüğü yoktur ve aşırı pahalı olması nedeniyle çok yaygın kullanılmamaktadır.

Hemoroid cerrahisinden sonra görülen komplikasyonlar:
-Kanama: En sık klasik cerrahiden sonra görülür.
-İltihap: Operasyon yeri tuvaletle temas ettiğinden sık görülür. THD ve laser tedavisinde iltihaplanma çok görülmez.
-Ağrı nedeniyle geçici bir süre idrar yapmakta zorlanma
-Abse; En sık ameliyattan sonra görülür.
-Büyük abdest tutamama: En sık klasik cerrahi ameliyatlarda görülür.
-Anal fistül
-Anal darlık

Bu ciddi komplikasyonlar değerlendirildiğinde hemoroid tedavisinde zorunlu olmadıkça agresif cerrahi girişimlerden mümkün olduğunca kaçınmak gerektiği görülmektedir. Komplikasyon görülme sıklığı açısından bakıldığında hemoroid hastalığının en uygun tedavi  yönteminin THD yöntemi olduğu söylenebilir.