Kanser yapan benler nelerdir?

 

Halk arasında ben olarak bilinen birçok farklı cilt lezyonu bulunmaktadır. Bunların tıptaki isimleri de farklıdır. Büyük çoğunluğunun cilt kanseri ile ilişkisi yoktur iyi huylu ur olarak kabul edilebilir ve kolaylıkla tedavi edilebilirler. Ancak bazı benlerin kansere dönüşme potansiyeli mevcuttur. Klasik ben olan nevüsten  kaynaklanan kanser tipine tıpta malign melanom ismi verilmiştir. Hızlı yayılır, seyri  en kötü kanserlerden biridir.

  Halk arasında ben olarak bilinen cilt lezyonları ;

-Nevüs; Klasik olarak ben diye  tabir edilen lezyonlar bunlardır. Ciddi olarak kanserleşme potansiyelleri vardır. Deriden kabarık veya düz, açık kahverengiden  siyaha değişebilen renkte, sıklıkla 3-5 milimetrelik veya daha büyük olabilen cilt lezyonlarıdır. Kanserleşme şüphesi olanların ayırıcı tanısı ve tedavi için uygulanacak tıbbi yaklaşım aşağıda ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

-Kapiller hemangiom; Damar beni olarak bilinir. Kılcal damarlardan kaynaklanır, iyi huylu bir urdur. 1-2 milimetre olabileceği gibi 1 santimetreden büyük olabilir, ciltten kabarık ve kırmızı renklidir.

-Spider nevus; Kılcal damarlardan kaynaklanır, kırmızı renklidir. Görünümü çok küçük kırmızı bir örümceğe benzer.

-Skin tag; Et beni olarak bilinir, 1 milimetreden 1 santimetreye kadar büyüyen ve cilde bir sapla bağlı olan doku büyümesidir.

-Verrü; Yaklaşık 100 çeşidi bulunan HPV virüsü bir çok farklı görünümde olan cilt büyümelerine sebep olur. Bunlardan bazıları et beni görünümünde olabilir ve et beni olarak değerlendirilir.

-Seboreik keratoz; Ciltte değişik büyüklükte açık kahverengiden siyah renge kadar değişen  kabarık, hafif sert, pürtüklü ben görünümünde cilt büyümesidir. Keratin hücrelerinden kaynaklanır.

-Molluscum Contagiosum; Ciltten kabarık ortası krater şeklinde 3-5 milimetrelik et beni görünümündedir. Hastalığın sebebi Poxvirüstür.

Ayrıca cilt dokusundan kaynaklanan ve et beni olarak değerlendirilebilen  dermatofibrom, papillom, granulom gibi cilt lezyonları bulunmaktadır.

Nevüs olarak bilinen klasik benlere tıbbi yaklaşım;

Nevüs’ü oluşturan hücrelere melanosit adı verilir. Bu hücreler deride belirli sayıda bulunur . Derinin açık veya koyu tenli olması melanosit sayısı ile belirlenir, sayı arttıkça ten rengi koyulaşır. Bu renk koyulaşmasını hücre içindeki melanin pigmenti sağlar. İşte bu melanosit hücrelerinin bir bölgede kümelenmesi koyu renkli ben oluşmasına sebep olur. Benler doğuştan olabileceği gibi sonradan da çıkabilir. Doğuştan olan benlerde kanserleşme riski azıcık daha yüksektir. Benler hamilelerde  ergenlikte ve güneşe maruz kalınca  koyulaşır. Benlerde görülen bazı değişiklikler o benin yapısında kanserleşmeye doğru bir gidiş olduğu yönünde şüpheler doğurur.Bunlar  şüpheli ben olarak değerlendirilir. Şüpheli benlerin mutlaka alınıp mikroskop altında patolojik tetkikinin yapılması cilt kanserlerinin erken teşhis ve tedavisinin sağlanabilmesi  açısından kritik derecede önemlidir.

Şüpheli nevüsler  nasıl anlaşılır?

Benlerin;

-Bir yarısının diğer yarısıyla uyumsuzluk göstermesi.

-Sınırlarının düzensiz bulanık ve belirsiz olması.

-Bir iki renkten fazla renk içermesi (kahverengi,siyah,mavi,beyaz ve kırmızı)

-Boyutlarının  8-10 milimetreden büyük olması

-Büyüklüğünde, renginde ve şeklinde belirgin bir değişim olması, kanama veya kaşınması.

Bu belirtileri gösteren nevüslerin alınıp patolojik  tetkikin yapılması şarttır. Bu şekilde alınıp incelenen nevüslerin ancak binde birinde kanser görülmektedir.

Cilt kanserinden nasıl korunabiliriz?

-Güneş ışığında bulunan ultraviyole ışınları ben hücresi DNA sını bozarak kanserleşmeye sebep olur. Bu nedenle abartılı güneş ışığına maruz kalmaktan kaçınmalı ve güneşlenirken yüksek koruma faktörlü kremler kullanmalıyız.

-Sürekli travmaya maruz kalan benlerde kanserleşme riski artar, bu benlerin alınması riski ortadan kaldırır. (Yaka, askı, kemer sürtünmesi altında veya sakal traşı ile sık kanatılan benler)

-Solariuma girmekten kaçınmalıyız.

-Şüpheli kriterleri olan nevüsler  varsa mutlaka uzmanı tarafından kontrol edilmeli ve tetkik edilmek için alınması sağlanmalıdır.

-Son zamanlarda ben haritalarının çıkarılması ve belirli aralıklarla takip edilip değişim gösteren nevüslerin alınması  şeklinde takip yöntemi uygulanmaktadır. Faydalı olmakla birlikte hastaların hayat boyu sürekli  kontrol ve kanser olma riskinin gündemde tutulması  yerine mümkünse benlerin alınıp riskin ortadan kaldırılması daha mantıklı görünmektedir.

Benlerin alınması sakıncalı mıdır?

Halk arasında nevüslerin alınmasının yada bıçak değmesinin kansere neden olacağı  şeklinde bir  inanış vardır. Bu kesinlikle doğru değildir. Tam tersine tıbbi kurallara uygun davranmak şartıyla nevüslerin alınması kanser riskini de ortadan kaldırmaktadır.

Ben tedavisinde kullanılan yöntemler;

Cerrahi tedavi: Benlerin cerrahi yolla kesilerek çıkarılmasıdır. Lokal anestezi,  dikiş atılması pansuman ihtiyacı ve fazla iz kalması nedeniyle daha az tercih edilmektedir.  Vücudun uygun yerlerinde patolojik tetkik için uygulanmaktadır.

Crioterapi (dondurarak tedavi):Birçok lezyonda etkisiz ve çoğu zaman tekrarlamaya sebep olur. Ayrıca patolojik tetkik yapılamaması dezavantajdır.

Elektrokoter (elektrikle yakarak tedavi):  Anestezi ihtiyacı ve Yara etrafının yanması nedeniyle fazla iz kalmasına sebep olabilir.

Radyofrekans (ses dalgası ) ile tedavi: Kısa sürede ve çoğunlukla küçük lezyonlarda anestezi  ihtiyacı olmadan uygulanabilir. Etraf dokuya zarar vermediğinden iz bırakma ihtimali çok düşüktür. Dikiş ve pansuman gerektirmez. Ayrıca gerekirse patolojik tetkik yapılabilmektedir. Bu nedenle Radyofrekans  ile ben tedavisi kullanımı en uygun tedavi yöntemi gibi görünmektedir.

Bunların dışında tıbbi olarak etkinliği ve yan etkileri tam olarak ortaya konmamış bitkisel ve asitli solüsyonlar kullanılmaktadır. Sonuçları ve yaratacağı komplikasyonlar hakkında tıbbi veriler olmadığından kullanılması önerilmemektedir.